Zioła prowansalskie to wywodząca się z Francji mieszanka przypraw, która podbiła kulinarne serca w wielu krajach, także w Polsce. Jest aromatyczna, wygodna w użyciu, pasuje do wielu potraw: dodajemy ją chętnie do mięs, sałatek, sosów, dań z kuchni włoskiej (sosów do makaronów czy pizzy), zapiekanek i pieczonych warzyw, dipów i wielu innych. Wybór ziół prowansalskich może nieść za sobą nie tylko walory smakowe, lecz także – korzyści zdrowotne. Jaki skład i właściwości mają zioła prowansalskie?

Zioła prowansalskie – skład

W sklepach możemy kupić różnego rodzaju gotowe mieszanki ziół. W dużym uproszczeniu możemy je podzielić na 2 główne kategorie: blends oraz seasonings.

Blends ­– to mieszanki powstałe wyłącznie z przypraw i ziół połączonych odpowiednio w kompozycje, do tej grupy należą właśnie zioła prowansalskie, ale także np. mieszanki pieprzu, curry, garam masala, zatar. 

Seasonings ­– ich podstawą również są zioła, lecz zostają niestety uzupełnione o składniki podnoszące walory smakowe kosztem bezpieczeństwa zdrowotnego. Do najczęściej stosowanych należą: sól, sól morska, glutaminian sodu, cukier, kwas cytrynowy, barwniki. Do seasonings zaliczamy m.in. tak popularne „przyprawy do” (do różnego typu mięs, do grilla, do (pieczonych) ziemniaków, do frytek, do pizzy, do gulaszu itd.) oraz tzw. przyprawy uniwersalne, tj. m.in. kostki rosołowe i warzywne, uniwersalne mieszanki warzywne/przyprawy do potraw.

Już z powyższego zestawienia łatwo można wywnioskować, że zioła prowansalskie stanowią zdecydowanie lepszy wybór aniżeli wiele innych gotowych kompozycji przypraw dostępnych na półkach sklepowych. Z tego powodu poleca się je zwłaszcza osobom z dietą bezsolną, są bowiem wolne od NaCl, a do tego nie zawierają wzmacniaczy smaku. A to nie wszystko! Zioła prowansalskie za sprawą swojego składu mają nam do zaoferowania znacznie więcej. 

Dostępne na rynku gotowe mieszanki ziół prowansalskich mogą się różnić składem (zarówno doborem składników, jak i ich proporcją) w zależności od decyzji producenta, a to z kolei może modyfikować ich właściwości zdrowotne. Do roślin spotykanych najczęściej w składzie ziół prowansalskich zaliczamy: 

  • tymianek,
  • rozmaryn,
  • majeranek,
  • bazylię,
  • oregano,
  • cząber,
  • estragon,
  • (rzadko) lawendę.

Tak naprawdę nie musicie ograniczać się do gotowych sklepowych mieszanek, tylko stworzyć własną kompozycję! Możecie samodzielnie ususzyć świeże zioła (to najlepsze rozwiązanie), ale też po prostu skorzystać z już ususzonych i rozdrobnionych do kupienia w torebkach. Dodajcie te przyprawy, które lubicie najbardziej, możecie pokusić się o drobne „przeróbki”: dodanie lawendy, mięty, suszonej natki pietruszki lub kolendry.

Zioła prowansalskie – właściwości

Składniki ziół prowansalskich przejawiają zdolności antyoksydacyjne, tj. pomagają zwalczać szkodliwe wolne rodniki, które – jeśli występują w organizmie w nadmiarze i nie są neutralizowane przez tzw. antyoksydanty – atakują zdrowe komórki i prowadzą do ich zniszczenia. Swoje przeciwutleniające działanie zioła prowansalskie zawdzięczają obecności w składzie roślin bogatych m.in. w kwas rozmarynowy (m.in. bazylia, tymianek, majeranek) i inne kwasy fenolowe, np. kwas trans-2-hydroksycynamonowy (m.in. majeranek). 

Bazylia co więcej jest bogata w katechinę, która wpływa na normalizowanie poziomu glukozy we krwi, a w przypadku osób z cukrzycą pomaga zapobiegać hiperglikemii (zbyt wysokiemu poziomowi cukru). Podobne działanie wykazuje też majeranek oraz – najprawdopodobniej – tymianek (choć ten ostatni musi jeszcze być testowany w tym kierunku, pewne jest natomiast, że jego pozytywne działanie na poziom stężenia glukozy we krwi wiąże się z długotrwałym stosowaniem). To wszystko czyni zioła prowansalskie idealną przyprawą dla osób pozostających na diecie redukującej tkankę tłuszczową (dodatkowo mieszanka ziół prowansalskich nie zawiera soli), a także dla chorych zmagających się z insulinoopornością czy cukrzycą.

Zioła prowansalskie wykazują ponadto właściwości przeciwzapalne i przeciwwirusowe. Można nimi z powodzeniem „dosmaczać” np. rozgrzewające zupy-kremy gotowane na przeziębienie.

Źródła:

A. Bower, S. Marquez, E. Gonzalez de Mejia, The Health Benefits of Selected Culinary Herbs and Spices Found in the Traditional Mediterranean Diet, “Critical Reviews in Food Science and Nutrition” 2016, 56 (16), s. 2728–2746.