Ilu z Was rozpoczyna dzień od filiżanki kawy? Parujący aromatyczny napar to uzależnienie wielu z nas. Chwila relaksu, drobna przyjemność w ciągu dnia albo zastrzyk energii, błyskawiczne rozbudzenie i napęd do działania – statystycznie rytuał picia kawy kultywuje ponad połowa Polaków. Jeśli jesteś jednym z nich, na pewno czasami zastanawiasz się, jak kawa wpływa na Twój organizm? Czy jest zdrowa? A może powinniśmy jak najszybciej ją odstawić?

Co za dużo, to niezdrowo

To przysłowie, które warto wziąć sobie do serca w wielu dziedzinach życia. Każdy, nawet najzdrowszy pokarm spożywany w nadmiernych ilościach może negatywnie odbić się na zdrowiu. Kawa jest źródłem kofeiny i jeśli przyjmiemy jej zbyt dużo, narazimy się na szereg nieprzyjemnych i nieobojętnych dla zdrowia konsekwencji.

  • Kofeina w dużych ilościach wypłukuje z organizmu minerały, przede wszystkim wapń i magnez;
  • Przedawkowanie kofeiny powoduje roztrzęsienie, nerwowość;
  • Kawa wypita przed snem może powodować bezsenność;
  • Napoje kawowe nieznacznie zmniejszają płodność;
  • Kawa działa moczopędnie, może więc podnosić ryzyko odwodnienia;
  • Kofeina jest alkaloidem i wykazuje właściwości uzależniające;
  • Kawa może drażnić błony śluzowe żołądka i jelit, powodować niestrawność i zgagę,
  • Kawa ma kwaśny odczyn i w połączeniu z mocno kwasową dietą będzie przyczyniać się do zakwaszenia organizmu.

Jaka dawka kawy jest bezpieczna?

Według raportu Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA, European Food Safety Authority) umiarkowane spożycie kawy to ok. 3 filiżanki dziennie (250mg kofeiny lub mniej), natomiast maksymalne bezpieczne dzienne spożycie to ok. 5 filiżanek espresso w ciągu dnia. Według ekspertów dzienne spożycie kofeiny nie powinno przekraczać 400mg (w przypadku kobiet w ciąży dawka ta powinna być o połowę mniejsza).

Śmiertelna dawka kofeiny dla dorosłej, zdrowej osoby to ok. 10g. Taka ilość powoduje zazwyczaj migotanie komór serca. Warto pamiętać, że kawa nie jest jedynym źródłem kofeiny – zawiera ją też herbata, napoje energetyczne, tabletki przeciwbólowe, coca-cola…).

Wypijanie ilości większej niż 5 filiżanek dziennie może negatywnie obijać się na zdrowiu, ale więcej niż jedna filiżanka dziennie ma walory zdrowotne.

Korzyści z picia kawy

Najnowsze badania dotyczące wpływu kawy na zdrowie człowieka dowodzą, że jej regularne spożywanie nie tylko nie jest z zasady niezdrowe, ale może także przynosić prozdrowotne korzyści. Okazuje się, że kilka filiżanek kawy dziennie zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy i chorób starczych, m.in. choroby Alzheimera i Parkinsona. Pojawiają się także głosy ekspertów w sprawie pozytywnego wpływu napojów kawowych na pracę wątroby i nerek oraz jej zdolność zmniejszania ryzyka demencji.

Najważniejszą substancją, dzięki której kawa wykazuje pobudzające właściwości, jest oczywiście kofeina. Pobudza działanie kory mózgowej i całego centralnego układu nerwowego, zmniejsza uczucie zmęczenia i obniża napięcia mięśni, dzięki czemu czujemy się bardziej odprężeni i w lepszym nastroju. Kawa zawiera ponadto liczne związki polifenolowe, przede wszystkim kwas chlorogenowy i chinowy, a także witaminę PP (niacynę) i rozpuszczalny błonnik. Witamina PP poprawia kondycję skóry i włosów, przyczynia się do  utrzymania prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi i wspiera procesy metaboliczne, a błonnik odpowiada za uczucie sytości po wypiciu „małej czarnej”.

Kto nie powinien pić kawy?

Napoje kawowe zdecydowanie nie są wskazane przy nadciśnieniu – kofeina może jeszcze bardziej je podnieść. Od lat nie zmienia się także zalecenie dotyczące ograniczenia kawy przez ciężarne kobiety – kofeina może przedostać się do płodu, który nie jest na nią odporny. Nie zaleca się też podawania kawy dzieciom – mimo że wykazano, iż nie ma negatywnego wpływu na ich zdrowie, może powodować nadpobudliwość oraz problemy ze snem. Również osoby znerwicowane i żyjące pod dużym stresem niekoniecznie powinny sięgać po kawę, która może nasilać nerwowość i uczucie rozbicia.

Nasza rada: dobrą alternatywą jest kawa bezkofeinowa. W sklepach możemy znaleźć różne jej odmiany, które często niewiele różnią się w smaku od tej zawierającej kofeinę.

Czy każda kawa jest zdrowa?

Szybka i łatwa w przygotowaniu kawa rozpuszczalna zawiera niewielką dawkę kofeiny, może być ponadto „wzbogacona” o szkodliwą ochratoksynę A (toksynę produkowaną przez grzyby, które rozwijają się w kawie na skutek jej niewłaściwego magazynowania), cukier albo słodziki lub chemiczne dodatki smakowe. Kawa parzona może drażnić żołądek i jelita, zwłaszcza, jeśli pijemy ją na czczo. Najzdrowsza jest kawa z ekspresu lub zaparzona np. w kawiarce albo dripperze – ważne, aby ziarna były świeżo zmielone. Mamy wtedy pewność, że napój nie zawiera żadnych szkodliwych dodatków.

Zwolennicy białej kawy utrzymują, że dodatek mleka pomaga uzupełnić stratę wypłukiwanego wapnia. W rzeczywistości takie działanie latte albo cappuccino jest niewielkie, dodatek mleka łagodzi natomiast kwasowość kawy, co odbija się nie tylko na smaku - zabielanie kawy jest wskazane przy mocno kwasowej diecie.

Kawę najlepiej przechowywać w oryginalnym opakowaniu lub pojemniku, który nie przepuszcza powietrza (aby kawa nie wietrzała) i promieni słonecznych, w temperaturze pokojowej, z dala od skoków temperatur.