Celiakia, zwana również chorobą trzewną, jest trwałą nietolerancją glutenu. Gluten to mieszanina białek: gliadyny i gluteniny, które występują w zbożach tj. w pszenicy, jęczmieniu i życie. U osób chorych na celiakię spożycie tego białka może powodować uszkodzenie błony śluzowej jelita cienkiego (zanik kosmków jelitowych), co przyczynia się do rozwinięcia zespołu złego wchłania substancji pokarmowych.

Jak rozpoznać celiakię?

Celiakia dotyka ok. 1% - 0,33% populacji. Występuje zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. Specjaliści uważają, że główną przyczyną celiakii są czynniki genetyczne. Coraz więcej naukowców skłania się także ku teorii autoimmunizacyjnej, według której dochodzi do aktywacji autoreaktywnych limfocytów T i B, a w efekcie do nadwrażliwości na gluten.

Wyróżnia się dwa typy choroby:

  • Celiakia klasyczna rozwija się wcześnie, u dzieci do 2. roku życia
  • Celiakia atypowa może pojawić się u osób w każdym wieku.

Objawy klasycznej celiakii (częściej u dzieci):

  • zwolnienie lub zahamowanie rozwoju dziecka (mała masa ciała, niski wzrost)
  • powiększenie obwodu brzucha
  • przewlekłe biegunki
  • drażliwość
  • apatia
  • zaniki mięśni
  • niedobór witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E

Objawy atypowej celiakii (w każdym wieku):

  • nudności
  • wymioty
  • wzdęcia
  • zaparcia
  • bóle brzucha
  • nawracające afty jamy ustnej
  • trudna do leczenia niedokrwistość z niedoboru żelaza i/lub kwasu foliowego
  • niski wzrost
  • osteoporoza
  • bóle brzucha
  • nawracające afty jamy ustnej
  • trudna do leczenia niedokrwistość z niedoboru żelaza i/lub kwasu foliowego
  • zaburzenia uzębienia: hipoplazja szkliwa zębowego
  • częste bóle głowy
  • może występować padaczka
  • może występować depresja
  • częściej niż u osób zdrowych - niepłodność
  • poronienia

Należy pamiętać, że choroba nie daje jednoznacznych symptomów. Może ujawnić się w dowolnej chwili, często gdy organizm narażony jest na stres, wystąpi zakażenie przewodu pokarmowego, a także po zabiegach operacyjnych czy nadmiernym spożyciu glutenu.

Celiakię zdiagnozować może lekarz po skierowaniu na odpowiednie badania z krwi. Również badania endoskopowe mogą poświadczyć o występowaniu choroby.

Leczenie:

Podstawą zapobiegania objawom celiakii jest dieta bezglutenowa. Gluten jest białkiem występującym w zbożach (pszenica, żyto, jęczmień). W Polsce również owies powinien być eliminowany z diety ze względu na możliwość zanieczyszczenia gliadyną (składnik białka zbóż). Dieta bezglutenowa sprzyja regeneracji kosmków jelitowych i ustąpieniu dolegliwości. Dodatkowo osoby z celiakią powinny okresowo przyjmować witaminy D i A. Jeśli jest taka konieczność, zaleca się także suplementację kwasem foliowym, witaminą B12, żelazem i wapniem.