Ból barku jest jedną z najczęstszych dolegliwości układu ruchu występującą zarówno u osób młodszych, jak i starszych. Bark składa się aż z czterech stawów: ramiennego, barkowo-obojczykowego, mostkowo-obojczykowego i stawu łączącego łopatkę z klatką piersiową. Spośród wszystkich stawów człowieka staw barkowy wykazuje największy zakres ruchów.

Ze względu na swoją skomplikowaną budowę jest szczególnie podatny na urazy i zmiany chorobowe.

Jakie są objawy zespołów bólowych barku?

Zespoły bólowe barku charakteryzują się występowaniem:

  • Bólu miejscowego w okolicy barku i/lub ramienia nasilającego się przy ruchach ręki, zwłaszcza jej odwodzeniu do tyłu
  • Bólem zmniejszającym się przy unieruchomieniu stawu i ręki
  • Bolesności uciskowej stawu barkowego
  • Obrzęku i wzmożonego ucieplenia stawu
  • Mogą wystąpić zaburzenia czucia oraz drętwienie kończyny górnej

Bóle barku spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi odcinka szyjnego kręgosłupaz lub bez towarzyszącej dyskopatii charakteryzują się:

  • Bólem rozpoczynającym się w okolicy karku
  • Bólem promieniującym do barku i kończyny górnej
  • Bólem nasilającym się przy ruchach głowy, kaszlu czy kichaniu
  • Bólem zmniejszającym się w pozycji leżącej, kiedy odcinek szyjny jest odpowiednio odciążony lub przy unieruchomieniu szyi

Co jest przyczyną wystąpienia zespołów bólowych barku?

Najczęstsze przyczyny bólu barku to:

  • deformacje klatki piersiowej
  • skrzywienia boczne kręgosłupa (skolioza)
  • urazy stawu barkowego
  • urazy odcinka szyjnego kręgosłupa
  • zmiany zwyrodnieniowe odcinka szyjnego kręgosłupa
  • nieprawidłowo zrośnięte złamanie obojczyka
  • guz nowotworowy szczytu płuca
  • patologiczne zmiany w obrębie kości ramiennej i stawu barkowego np. jałowa martwica głowy kości ramiennej, nacieki nowotworowe kości (przerzuty nowotworów)
  • choroby ogólnoustrojowe, takie jak: reumatoidalne zapalenie stawów czy osteoporoza
  • wady wrodzone (rozwojowe) struktur stawu barkowego i otaczających go tkanek
  • czynniki zawodowe (znaczne obciążenie stawu barkowego)

Jakie badania należy wykonać, aby rozpoznać zespół bólowy barku?Ostateczną diagnozę stawia lekarz ortopeda lub neurolog. W celu rozpoznania choroby zazwyczaj wskazane jest wykonanie badania radiologicznego barku. W razie konieczności lekarz może dodatkowo zlecić badanie radiologiczne odcinka szyjnego kręgosłupa lub klatki piersiowej, a także:

  • Jądrowy rezonans magnetyczny (MRI) stawu barkowego lub odcinka szyjnego kręgosłupa
  • USG barku
  • Artroskopię barku, czyli wziernikowanie wnętrza stawu (artroskopia należy do tzw. diagnostyki inwazyjnej i najczęściej wykonywana jest w warunkach szpitalnych)

Jak leczyć zespół bólowy barku?

Leczenie polega przede wszystkim na stosowaniu niesterydowych leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, takich jak ibuprofen, naproksen, ketoprofen, diklofenak, oraz leków rozluźniających mięśnie. Dodatkowo lekarz najczęściej zleca fizykoterapię (masaże, krioterapia, laseroterapia, akupunktura, ćwiczenia w odciążeniu). W niektórych przypadkach jedyną skuteczną metodą terapii mogą być blokady zwojów nerwowych współczulnych (wstrzykiwanie leków w elementy obwodowego układu nerwowego) lub leczenie operacyjne.

Jakie są naturalne sposoby terapii zespołu bólowego barku?

Najwłaściwszym sposobem leczenia we wczesnych stadiach choroby jest odciążenie i nieużywanie chorego barku. W ostrym okresie zespołu bólowego leczenie powinien prowadzić lekarz. W postaciach przewlekłych oraz tzw. „barku zamrożonym”, czyli przy zmniejszonej ruchomości stawu, możemy radzić sobie samodzielnie. Podstawą samoleczenia w zespołach bólowych barku są:

  • Ćwiczenia fizyczne. Wykonywanie ćwiczeń usprawniających staw barkowy.
  • Ciepłe okłady. Przykładanie na bolesny bark ciepłych wilgotnych okładów sporządzonych z mieszanki kwiatu nagietka i nasienia kozieradki (mieszanka po zalaniu gorącą wodą staje się lepka, można ją umieścić pomiędzy warstwami gazy lub w lnianym woreczku). Tak przygotowany okład rozłożony (o temperaturze około 42 ˚C) na płótnie lub gazie umieszcza się na staw barkowy, a następnie osłania ceratką lub folią, na około pół godziny.
  • Kąpiele i natryski. W warunkach domowych z powodzeniem możemy wykonywać niektóre zabiegi wodolecznicze np. ciepłe kąpiele i natryski. Zaleca się wykonywanie natrysków ciepłych, o średnim ciśnieniu (1,5-2 atm.) przez około 2-5 minut. Natryski takie działają rozluźniająco na mięśnie oraz uspokajająco. Kąpiele ciepłe o temperaturze 38-40˚C można wykonywać w domu, jeśli istnieje możliwość korzystania z wanny. Przeciwwskazaniem do stosowania ciepłych kąpieli jest nadciśnienie tętnicze, niewydolność krążenia, gruźlica, żylaki kończyn dolnych, choroba nowotworowa w trakcie leczenia oraz podeszły wiek.
  • Dieta pełna warzyw. Odżywiaj się zdrowo. Pamiętaj, że wapń, fosfor, magnez i siarka są podstawowym materiałem budulcowym kości, zębów, skóry i włosów. Potas natomiast pomaga właściwie funkcjonować naszym mięśniom i nerwom. Niedobór wapnia i fosforu, zwłaszcza przy niedostatecznej syntezie skórnej witaminy D, prowadzi do osłabienia kości i zębów oraz osteoporozy. Zdrowe dla naszego układu ruchu są takie produkty jak: orzechy, suszone owoce, rośliny strączkowe, produkty mleczne, a także świeże owoce i warzywa. Przygotowując posiłki, wybieraj warzywa zawierające duże ilości potasu, jak np. ziemniaki, fasolę, soję, pietruszkę i  natkę pietruszki, pomidory oraz ich przetwory (koncentraty, sosy, soki pomidorowe), buraki, kabaczki, szpinak, soczewicę.
  • Balneologia. Jeśli tylko możesz skorzystaj z usług uzdrowiska. Balneologia to dziedzina medycyny wykorzystująca do terapii i rehablilitacji wody mineralne oraz walory mikroklimatu.  Wody lecznicze zawierają liczne substancje aktywne o szczególnych właściwościach farmakologicznych. Najczęściej do kąpieli w uzdrowiskach używa się wód solankowych, kwasowęglowych oraz siarkowych. W rehabilitacji bolesnego barku, w nerwobólach, zapaleniach stawów najskuteczniejsze będą kąpiele pełne lub częściowe (tylko określona część ciała) z wykorzystaniem ciepłych wód siarkowych.
  • Termożele możesz kupić w aptece. Są to gotowe woreczki z tworzywa sztucznego wypełnione specjalnym żelem o wysokiej pojemności cieplnej.  W celu użycia termożelu należy zagrzać kompres w większej ilości wody, najlepiej w temperaturze do 70˚C.  Nie należy dopuścić do wrzenia wody. Po wyjęciu z wody, przestudzeniu i osuszeniu, możesz kompres żelowy nałożyć bezpośrednio na bolesny bark (temperatura kompresu nie powinna przekraczać 42˚C).
  • Termoterapia. Znaczną poprawę ruchomości w stawie barkowym oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych możemy osiągnąć, wykonując odpowiednie ćwiczenia fizyczne,  po wcześniejszym rozgrzaniu tkanek wokół barku. Ciepło powoduje bowiem rozluźnienie mięśni i poprawia przepływ krwi w drobnych naczyniach krwionośnych.  Do zabiegów z zakresu termoterapii wykorzystuje się w warunkach domowych: termofory, poduszki elektryczne, lniane lub bawełniane woreczki z rozgrzanym piaskiem, okłady parafinowe, borowinowe lub termożele. Bolesny bark należy okładać wyrobami lub substancjami emitującymi ciepło na okres 20-30 minut. Pamiętaj, aby nie były one rozgrzane do temperatury wyższej niż 42˚C.
  • Leczenie światłem. Możemy również chory bark naświetlać lampą Sollux, emitującą promieniowanie podczerwone. Do lampy używa się odpowiednich filtrów, dzięki czemu istnieje możliwość regulacji stopnia penetracji promieniowania w głąb tkanek. Stosując lampę z filtrem czerwonym, nagrzewamy chore miejsca.

Ważna informacja: Ból lewego barku, zwłaszcza promieniujący do palców, może być objawem zawału serca, zwłaszcza jeśli pojawi się:

  • Nagle po wysiłku fizycznym, np. wejściu po schodach
  • Nagle w godzinach rannych i prowadzi do wybudzenia się ze snu